Μία βόλτα στην πόλη των Χανίων
Ο επισκέπτης που έρχεται για πρώτη φορά στα Χανιά, εκπλήσσεται από το μεγάλο αριθμό κτιρίων και μνημείων πάνω στα οποία άφησαν τα χνάρια τους η μεγάλη ιστορία και ο πλούσιος πολιτισμός. H παλιά πόλη, πάνω και γύρω από το ύψωμα του Καστελιού, χτισμένη στα ερείπια της μινωικής Κυδωνίας, περιτριγυρίζεται εν μέρει από το βυζαντινό, εν μέρει από το ενετικό τείχος και κατά ένα μέρος από τη θάλασσα.
Ο Μινωικός πολιτισμός άφησε παρακαταθήκη μεγαλοπρεπείς τάφους, ενδιαφέρουσα κεραμική και αντικείμενα διαφόρων περιόδων. Η συμβίωση στην πόλη κατά την Ενετοκρατία και την Τουρκοκρατία ανθρώπων διαφορετικής εθνικότητας, κουλτούρας και θρησκείας (Χριστιανοί Καθολικοί και Ορθόδοξοι, Εβραίοι και Μουσουλμάνοι), χάραξε βαθιά σημάδια και φιλοτέχνησε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες δημιουργίες.
Στη συνοικία Τοπανάς ο επισκέπτης συναντά, ανάμεσα σε στενά πλακόστρωτα δρομάκια, βενετσιάνικα αρχοντικά με περίτεχνα στολισμένες όψεις και τούρκικα σπίτια με τα ξεπροβάλλοντα σαχνισιά τους. Εκεί βρίσκονται και η οχύρωση Φιρκάς, το ναυτικό μουσείο, η εκκλησία του Σαν Σαλβατόρε των Φρανγκισκανών Μοναχών(15.-17.αι.μ.Χ.) που φιλοξενεί την πρωτοβυζαντινή και βυζαντινή συλλογή των Χανίων, το κτίριο με την συλλογή της ΙΛΑΕΚ και πολλά μαγαζιά που προσφέρουν παραδοσιακά χειροτεχνήματα.
Στην παλιά Εβραϊκή συνοικία, την Οβραϊκή, υπάρχει η συναγωγή, ενώ στην οδό Χάληδων το λαογραφικό μουσείο (Κρητικό σπίτι) και η εκκλησία του Αγ. Φραγκίσκου. Η εκκλησία στεγάζει το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης και φυλάσσει θησαυρούς από τη μινωική έως και την ελληνιστική περίοδο.
Απέναντι βρίσκεται ο Μητροπολιτικός ναός των Εισοδείων με τις εξαιρετικής τεχνοτροπίας αγιογραφίες του και παραδίπλα βρίσκονται τα παλιά τουρκικά λουτρά. Στην περιοχή του Συντριβανιού, γύρω από την ομώνυμη πλατεία, υπάρχει το τέμενος του Κιουτσούκ Χασάν (1645) και απέναντί του δεσπόζει η προκυμαία με το βενετσιάνικο φάρο. Λίγο παραπέρα ορθώνονται αγέρωχα στο χρόνο τα 7 από τα 17 νεώρια (14.-16. αι. μ.Χ.). Ξεχωρίζει το Μεγάλο Αρσενάλι, σήμερα συνεδριακός χώρος και αίθουσες εκθέσεων.
Κατά μήκος του λιμανιού μικρά καφέ και εστιατόρια δημιουργούν μια θελκτική ατμόσφαιρα. Πάνω στο λόφο του Καστελιού υπάρχουν ακόμη τμήματα από το παλάτι του ρετόρε και την αυλή του και σ' ένα υπέρθυρο μια επιγραφή θυμίζει την ύπαρξη του βενετσιάνικου αρχείου. Εκεί κοντά βρίσκεται και η ανασκαφή της αρχαίας Κυδωνίας και τα ερείπεια της εκκλησίας της Σάντα Μαρία των Μιράκολι (1615).
Στα Στιβανάδικα, όπου ακόμη γίνεται αισθητός ο ανατολίτικος χαρακτήρας, μπορεί κάποιος να αγοράσει δερμάτινα είδη. Εκεί δίπλα υπάρχει και το κτίριο του «Χρυσοστόμου» και η νέα Δημοτική Πινακοθήκη. Στη Σπλάντζια, την παλιά τουρκογειτονιά, στην πλατεία του πρώην μοναστηριού του Αγ. Νικολάου (1204) με το καμπαναριό και το μιναρέ, βρίσκεται η μικρή αναγεννησιακή εκκλησία του Αγ. Ρόκου (1630). Εκεί κοντά είναι η εκκλησία των Αγ. Αναργύρων (16.αι.μ.Χ.) με τις απερίγραπτης αξίας αγιογραφίες και η Αγ. Αικατερίνη.
Έξω από τα τείχη, ανατολικά της παλιάς πόλης, συναντούμε το Κουμ-Καπί, εκεί όπου τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας οι Βεδουίνοι έκτισαν ένα χωριό. Σήμερα η περιοχή είναι αγαπητός τόπος συνάντησης των νέων. Στη συνοικία Χαλέπα υπάρχουν το παλάτι του Πρίγκηπα Γεωργίου, το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου, η Γαλλική Σχολή (1860), η εκκλησία της Αγ. Μαγδαληνής (1903) και η εκκλησία του Ευαγγελισμού.
Από τη νεώτερη εποχή ενδιαφέρον παρουσιάζουν το αρχοντικό «Βίλα Κούνδουρου», κέντρο εικαστικού εργαστηρίου και πολύκεντρου νεολαίας, οδημοτικός κήπος (1870) με το ρολόι, η Aγορά (1913)-σταυροειδές κτίριο με εκατοντάδες μικρά μαγαζιά, το πάρκο ειρήνης και φιλίας των λαών, το κτιριακό συγκρότημα των Δικαστηρίων και της Νoμαρχίας, το Βενιζέλειο Ωδείο, το ιστορικό Αρχείο, το Πολεμικό Μουσείο και το Μουσείο της Χημείας.
Στις συνοικίες έξω από τα τείχη υπάρχουν πολλά νεοκλασικά κτίρια με ωραιότατους κήπους, όπου ευωδιάζουν τα γιασεμιά, οι βουκαμβίλιες και τα τριαντάφυλλα. Στα σύνορα της πόλης με το Ακρωτήρι βρίσκονται οι τάφοι των Ελευθερίου και Σοφοκλή Βενιζέλου.
Η πόλη των Χανίων, η πρώτη πρωτεύουσα της Κρήτης, κράτησε σχεδόν ανέπαφη την ιστορική παρακαταθήκη τόσο πολλών αιώνων. Η ατμόσφαιρά της τράβηξε κοντά της επιστήμονες, φιλόσοφους, ποιητές και καλλιτέχνες διαφορετικής προέλευσης κι έτσι μετουσιώθηκε σε κέντρο πολιτισμού.